Kosova bağımsızlığının 15. yılını kutluyor

Yugoslavya’nın dağılması ve Sırbistan’dan tek taraflı bağımsızlığına kadar geçen “acı dolu yılları” geride bırakan Kosova, 17 Şubat 2008’de ilan ettiği bağımsızlığının 15. yılını kutluyor.

Kosova, 117 ülke tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınmasına rağmen, kuzeyinde devam eden etnik gerilimler ve Birleşmiş Milletler’e (BM) üye olamaması nedeniyle Avrupa’nın “donmuş çatışma” bölgelerinden biri olarak tanımlanıyor.

Yugoslavya’nın dağılması ve Kosova Savaşı

Yugoslavya’da Kurucu Devlet Başkanı Josip Broz Tito ile altın çağın ardından ülkenin temel sorunlarından biri olan toplumlararası kutuplaşma, Tito’nun ölümüyle yerini çatışmaya bırakmış ve Balkanlar’da ana gündem maddesi olmuştur. 1990’lar bağımsızlık savaşlarıydı.

Slovenya, Hırvatistan, Kuzey Makedonya ve Bosna-Hersek’in “Güney Slavya” ülkesinden bağımsızlıklarını ilan etmelerinin ardından özerk bölge statüsündeki Kosova’da bağımsızlık fikirleri Arnavutlar tarafından yayılmaya başladı.

Kosovalı Arnavutlar, eski Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Miloseviç liderliğinde yükselen Sırp milliyetçiliği ile çalışmak üzere ülkenin bağımsızlığında da rol oynayacak olan Kosova Kurtuluş Ordusu’nu (UCK) kurdular ancak UÇK başa çıkamadı. Yugoslav ordusu teçhizatını miras alan Sırplar.

Sırp ordusu, polisi ve paramiliter birliklerinin 1998 yılında Kosova’nın çeşitli yerlerinde bağımsızlık isteyen UCK’ya yönelik saldırıları, uluslararası toplumun Bosna-Hersek’te yaptığı hataları tekrarlamamak isteyen NATO tarafından 1999 yılında başlatıldı. , eski Yugoslavya’ya karşı önce havadan sonra karadan. Bitti.

Kosova’yı fiilen Sırbistan’dan ayıran ve Sırp ordusundan temizleyen bu savaşta çoğu Arnavut olmak üzere 10 binden fazla Kosovalı katledildi ve farklı etnik gruplardan 1 milyondan fazla Kosovalı evlerini terk etmek zorunda kaldı.

bağımsızlığa giden yol

Kosova Savaşı’nın sona ermesini takip eden yıllarda ülkenin statüsünün belirlenememesi nedeniyle ilk büyük kriz 2004 yılında yaşanmıştır. “Mart Ayaklanmaları” olarak bilinen bu olaylarda 11 Arnavut ve 8 Sırp olmak üzere 19 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı.

“Mart Ayaklanmaları”, Kosova’nın demografik yapısının Arnavutlar lehine dönmesini sağlayan kırılma noktalarından biri olarak kabul ediliyor. Binlerce Sırp ülkeden göç etti ve Arnavutlar şu anda ülke nüfusunun yüzde doksanından fazlasını oluşturuyor.

2005 yılında dönemin BM Genel Sekreteri Kofi Annan tarafından Kosova Özel Temsilcisi olarak atanan Martti Ahtisaari, 2007 yılında Kosova’nın bağımsız olması gerektiğini belirttiği raporu BM Güvenlik Konseyi’ne iletmişti. Sırbistan, “denetimli özerklik” teklif ederek bunu reddetti. Ahtisaari’nin planına ve BM’nin 1244 sayılı kararına uygun olarak, Kosova Meclisi 17 Şubat 2008’de tek taraflı olarak Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan etti.

Başta Türkiye olmak üzere birçok ülke Kosova’nın bağımsızlığını hemen tanıdı ve son tanıma 2020’de İsrail’den geldi ancak Rusya ve Çin’in vetosu ve bölgedeki ülkelerin tanımaması nedeniyle ülke BM’ye üye olamadı. onun etki alanı.

Öte yandan, birçok ülke, sınırları içindeki azınlık topluluklarının “Kosova modelinden” bağımsızlık talep etme olasılığı nedeniyle Kosova’yı bağımsız bir devlet olarak tanımadı.

UCK komutanlarının yargılanmasına devam ediliyor

Kosova Özel Daireleri ve Özel Savcılık Bürosu, 1998-2000 yılları arasında Kosova’da işlendiği iddia edilen savaş suçlarını soruşturmak ve kovuşturmak amacıyla Hollanda’nın Lahey kentinde kuruldu.

2020 yılından bu yana Lahey’de tutuklu bulunan UCK komutanları eski Cumhurbaşkanı Haşim Thaçi, eski Meclis Başkanları Yakup Krasniçi ve Kadri Veseli ile eski Milletvekili Recep Selimi hakkındaki ilk iddianame 26 Ekim 2020’de onaylandı.

İddianamede adı geçenlerin 100 kişinin ölümünden sorumlu olduğu iddia edilirken, zanlıların cinayet, sürgün ve işkence gibi savaş suçları ile itham edildiği bildirildi.

Savcılık, Thaçi ve diğer 3 sanığın yargılanmasına Mart ayında başlanacağını açıklarken, yargılamanın öngörülen 5 yıldan fazla sürebileceği bildirildi.

Uluslararası kuruluşlara üyelik imkanı

Kosova Başbakanı Albin Kurti, ülkesinin Avrupa Birliği’ne (AB) üyelik başvurusunu geçen yıl birliğin dönem başkanına sunmuştu.

Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani de başvuruyla ilgili yaptığı açıklamada, “Biz Avrupa olduğumuz için Avrupa’yı seçtik. Kosova Cumhuriyeti resmen AB üyeliğine başvurarak halkımızın bizi Avrupa Birliği ailesinin bir parçası olarak görme hayalini ve arzusunu gerçekleştirmiştir. .” terimleri kullandı.

Bu yılki AB transfer liderleri İspanya ve İsveç’in Kosova’nın AB entegrasyonuna pek sıcak bakmayacağı ve önümüzdeki yıl yapılacak AB parlamento seçimleri nedeniyle sürecin hızlı ilerlemeyeceği tahmin ediliyor.

Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosu da Kosova vatandaşlarına vize serbestisi verilmesi konusunda anlaşmaya vardı ve sürecin sorunsuz bir şekilde tamamlanması halinde Kosova vatandaşları 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren Schengen Bölgesi’ne vizesiz seyahat edebilecek.

Kosova, Avrupa Konseyi’nin Ukrayna’ya yönelik saldırıları nedeniyle Rusya’yı üyelikten çıkarmasının ardından yönetim kurulu üyeliği için de başvurdu ve ülke, NATO üyeliğinin ön koşulu olan Barış için Paydaşlar Programı’na bu yıl üye olmayı hedefliyor.

Ülkenin demografik yapısı ve bu yıl yapılacak nüfus sayımları

Kosova, yakın zamanda bağımsızlığını kazanması ve yüksek genç nüfusu nedeniyle “Avrupa’nın en genç ülkesi” olarak biliniyor.

Çoğunluğu Arnavut olan ve toplam nüfusu 1 milyon 780 bin olan Kosova’nın yüzde 1,1’ini oluşturan Türkler, ülkenin kuruluş, bağımsızlık ve kalkınma gibi kritik dönemlerinde değerli görevler üstlendi.

Mavi zemin üzerine 6 adet beyaz yıldız ve altındaki sarı renkli Kosova haritasından oluşan Kosova bayrağındaki yıldızlar, ülkede yaşayan 6 toplumu (Arnavutlar, Sırplar, Türkler, Boşnaklar, Goralı ve Romanlar) temsil etmektedir ancak topluluklar Kosova bayrağının yanı sıra kendi anavatanlarının bayrağını da kullanma hakkına sahiptir.

Kosova’da Eylül ayında yapılacak nüfus sayımları, son yıllarda Batı ülkelerine gerçek anlamda göçün artması nedeniyle büyük değer taşıyor.

Ülkede yaşayan toplulukların temsil hakları nüfus sayımı sonuçlarına göre belirlendiğinden, her topluluk mümkün olduğunca kendi sayısını göstermeye çalışır.

Ekonomik sıkıntılar

Sağlık ve eğitim alanlarının az gelişmişliği, yolsuzluk, işsizlik ve düşük ücretler, son yıllarda yaşanan Kovid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşının getirdiği yüksek enflasyon oranları gibi başlıca sıkıntıların yanı sıra Kosova halkı, Geçim sağlamanın giderek zorlaştığı bu dönemde Batı’ya göç etmek. onu bulur.

Özellikle genç nüfusun ve sağlık çalışanlarının sistematik olarak yurt dışına gitmesi ile birlikte ülkedeki nitelikli iş gücü eksikliği hızla artmaktadır.

Ancak son yıllarda ihracattaki artış ve bilişim alanındaki başarılı girişimler, Kosova’nın ekonomik kalkınma alanında izlemesi gereken adımlar için ipuçları içermektedir.

Kuzey Kosova’da çözülmemiş gerilimler

Kosova’nın kuzeyinde yaşayan Sırplarla yaşanan çatışmalar, son yıllarda birçok kez yolların barikatlarla kapanmasına ve halklar arasındaki gerginliğin artmasına neden oldu.

Barikatlar, çoğunlukla Kosova polisinin kuzeyde gerçekleştirdiği operasyonlara ve Kosova hükümetinin aldığı kararlara tepki olarak kuruluyor. Kosovalı yetkililer barikatların Sırbistan tarafından düzenlendiğini öne sürüyor, ancak Sırbistan bu iddiaları reddediyor.

Özellikle Rusya-Ukrayna savaşı sırasında Kosova’nın elektrik, su gibi faturalarını dahi ödeyemediği bu bölgede yaşanan her gerilim, savaştan bıkmış bölge halkının aklına ister istemez gelmektedir. “Savaş yeniden çıkabilir mi?” sorusunu getirir.

NATO’nun barış gücü KFOR şu anda ülkeyi koruyor, ancak Kosova, toprak bütünlüğünü korumak için kurduğu Kosova Güvenlik Gücü’nü genişletmeye ve geliştirmeye devam ediyor.

Kosova-Sırbistan müzakereleri ve Fransız-Alman planı

AB, bunu, Kosova ve Sırbistan’ın birliğe entegrasyon sürecinin ilerlemesi için iki ülke arasındaki sorunları çözebilecek nihai bir anlaşmaya dayandırıyor.

Son olarak taraflar, ABD ve AB’nin tüm üyeleri tarafından desteklenen “Fransız-Alman Planı” olarak bilinen metin üzerinde görüşüyor.

Medyaya sızdırılan plana göre Kosova, Sırpların çoğunlukta olduğu ülkede belediyelerde Sırp Belediyeler Birliği kurulmasına izin vermeli.

AB’nin desteğiyle Kosova ile Sırbistan arasında 2013 yılında Sırbistan Belediyeler Birliği’nin kurulmasına ilişkin anlaşma imzalanmış ancak uygulamaya konulamamıştı.

2008 yılında tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan eden Kosova’yı “kendi toprağı” olarak kabul eden Sırbistan’dan, Kosova’nın toprak bütünlüğüne saygı göstermesi ve uluslararası örgütlere üye olmasına izin vermesi isteniyor.

Sırbistan ve Kosova, AB arabuluculuğunda 2011’de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci kapsamında, ilişkileri normalleştirmenin ve nihayetinde birbirlerini tanımanın ortak bir yolunu bulmak için yıllardır çalışıyorlar.

AB yetkilileri, Fransız-Alman Planı müzakerelerinin baharda tamamlanacağını umuyor.